Stanowisko Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego z dnia 4 października 2016 r. w sprawie stanu dialogu społecznego w firmach na terenie województwa pomorskiego.
Dialog społeczny to podstawowy instrument efektywnego regulowania relacji społecznych
w państwie demokratycznym. Aby mógł funkcjonować prawidłowo musi być częścią systemu, wspierany przez instytucje państwa, prawo i media. Strony dialogu muszą być przekonane, iż jest on instrumentem przynoszącym korzyść dla funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki. Aby jednak to było możliwe partnerzy dialogu muszą mieć równe szanse do działania. Oznacza to budowę z jednej strony silnych związków zawodowych, z drugiej silnych organizacji pracodawców tak na poziomie ponadzakładowym jak i krajowym.
Ukształtowana, zdaniem pracodawców, obiegowa opinia o roli związków zawodowych
i wzajemnych relacjach związki – pracodawca spowodowała, iż większość pracodawców przejawia dziś sceptyczny stosunek do współpracy ze związkami zawodowymi, mając na uwadze tylko ocenę skutków takiej współpracy lub definiując brak zadawalających obie strony skutków prowadzonych dialogów i rozwiązywania problemów. Opinia ta utrudnia dialog społeczny i winna być zmieniona poprzez efektywną współpracę partnerów. Postrzeganie strony związkowej jako organu roszczeniowego także nie prowadzi do rozwoju dialogu. Pracodawcy sygnalizują również małe zainteresowanie promocją dialogu poprzez związki zawodowe. W związku z tym preferują dialog indywidualny z pracownikami. Pracownik ma w tej sytuacji dużo słabszą pozycję, niż będąc wspierany przez organizację związkową. Ten kierunek działania stawia dialog społeczny pod znakiem zapytania sprowadzając go do dialogu indywidualnego, który obejmuje inne niż dialog społeczny obszary. Badania i analizy wskazują także, iż dominującym stylem zarządzania jest styl autokratyczny, co ma bezpośredni wpływ na relacje z demokratycznym w swej naturze związkiem zawodowym.
Strony dialogu, aby był on efektywny, powinny prowadzić dialog w dobrej wierze, tak by jego pozytywne efekty wprowadzić w życie bez zwłoki i z przekonaniem, że osiągnięty rezultat jest wartością, która daje obu stronom korzyści a nie tylko złym kompromisem. Zakładanie a także funkcjonowanie związków zawodowych nie może być traktowane przez kierownictwa niektórych firm jako działanie nie przynoszące korzyści a jedynie utrudnienie dla funkcjonowania przedsiębiorstwa,
z którymi trzeba walczyć, niekiedy w postaci rozwiązywania umowy o pracę z organizatorami związku. Przeszkodą wzrostu uzwiązkowienia są także regulacje związane ze zrzeszaniem się osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych, osób samozatrudnionych oraz fakt, że powyżej 90 procent firm to firmy zatrudniające mniej niż 10 osób.
Państwo winno dostarczyć jasnych i precyzyjnych rozwiązań prawnych umożliwiających wprowadzenie w życie efektów dialogu społecznego. Potrzebne jest wzmocnienie prawne partnerów społecznych poprzez poszerzenie kompetencji Rad Dialogu Społecznego. Wnioski z debat odbywających się na poziomie wojewódzkim winny być przekazywane krajowej radzie dialogu oraz odpowiednim ministerstwom, tak by stały się elementem nie tylko rozwiązań regionalnych ale
i krajowych. Rady dialogu winny być stałym elementem opiniotwórczym dla centralnych inicjatyw rządowych a także miały prawo interpelacji do władz publicznych na wszystkich szczeblach.
Państwo winno też wspierać firmy, które chcą realizować klauzulę społeczną poprzez preferencje w zamówieniach publicznych eliminując „niską cenę” jako główne kryterium zamówień.
Wzmocnienie partnera społecznego poprzez zwiększenie jego roli w zakresie oceny lub wyrażania opinii na temat regulaminów pracy, warunków bhp itp. przynieść może wymierne efekty w postaci rozwoju firmy.
Układy zbiorowe są najlepszym narzędziem do regulowania stosunków pracy i eliminacji napięć
w firmie. Niestety ich znikoma liczba, tak na poziomie zakładów jak i branż, nie ułatwia współpracy pomiędzy partnerami społecznymi. Wspólne szkolenia pracodawców i przedstawicieli związków zawodowych doprowadzą do lepszego zrozumienia interesów obu stron i przygotują do osiągnięcia konsensusu w najtrudniejszych sytuacjach konfliktowych.
Związki zawodowe winny mieć określony prawnie dostęp do odpowiednich danych i informacji
o stanie firmy, umożliwiających negocjacje oparte o fakty a nie przypuszczenia. Związki zawodowe zauważają niechęć części pracodawców do prowadzenia rokowań w tym zakresie. Zbyt często pojawiają się głosy, iż zysk przedsiębiorstwa to własność prywatnego właściciela, zapominając, iż nie byłby on możliwy bez efektywnego działania załogi.
O szanowaniu przez związki zawodowe interesów firmy świadczy opracowanie Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku, w którym wskazuje się, iż organizacje związkowe nie tylko, że nie wysuwają postulatów, których realizacja mogłaby przekroczyć możliwości ekonomiczne pracodawców, lecz starają się uwzględniać i zabezpieczać prawa pracownicze z równoczesnym pełnym zrozumieniem sytuacji finansowej pracodawców i ich dążeniem do nowoczesnego sposobu prowadzenia przedsiębiorstwa, w tym bardziej motywacyjnego wynagradzania pracowników.
Strony dialogu w województwie pomorskim, mimo różnic podejścia do dialogu społecznego, wyrażają gotowość do aktywnego działania na tym polu .
