Stanowisko strony pracodawców, strony pracowników reprezentowanych przez Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych oraz Forum Związków Zawodowych i strony samorządowej Prezydium Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Gdańsku z dnia 27 lipca 2020 r. w sprawie sytuacji finansów samorządów terytorialnych.
Strona pracodawców, strona pracowników reprezentowanych przez Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych oraz Forum Związków Zawodowych i strona samorządowa Prezydium Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Gdańsku zwraca uwagę na trudną sytuację finansową samorządów wynikającą szczególnie ze zwolnienia z podatku dochodowego osób do 26 roku życia, obniżenia najniższego progu podatkowego z 18% do 17% oraz ograniczania działalności gospodarczych związanych z pandemią koronawirusa, a także rosnących cen towarów i usług.
Aby powstrzymać negatywne tendencje niezbędne jest wsparcie w ramach rekompensowania ubytków we wpływach jst z udziałów w podatku PIT i CIT, wprowadzenie partycypacji samorządów w dochodach z innych podatków oraz zwiększenie wydatków budżetu państwa na kulturę, ochronę zdrowia, transport publiczny, a także przeprowadzenie rzetelnej analizy kosztów jst realizujących zadania własne w zakresie oświaty. Konieczne jest też pokrywanie w pełni kosztów realizacji zadań zleconych z zakresu administracji rządowej oraz przestrzeganie zasady przekazywania wystarczających środków na nowe zadania.
Samorząd terytorialny jest istotnym elementem rozwoju gospodarczego Polski, zapewniając przy tym przeważającą część usług publicznych świadczonych na rzecz obywateli. Dobra kondycja finansowa samorządu przekłada się bezpośrednio na wiele dziedzin życia społecznego i gospodarczego oraz zapewnia fundament dalszego rozwoju Państwa.
Zmieniające się uwarunkowania finansowe zmuszają jst do ograniczania kosztów i szukania oszczędności. Przejawia się to w rezygnacji z wielu projektów, które były planowane, ale także, jak to często w wielu samorządach miało miejsce, w nadmiernym zadłużeniu. W konsekwencji, jeżeli nie zmienią się uwarunkowania prawne dotyczące możliwości prowadzenia polityki budżetowej samorządów terytorialnych, czeka nas wyraźne spowolnienie tempa zmian cywilizacyjnych.
Ograniczone dochody samorządów uniemożliwiają realizację wielu inwestycji. Dotyczyć one mogą sfery edukacji, pomocy społecznej czy też zmian infrastrukturalnych. Wszystkie one w istotny sposób wpływają na jakość życia mieszkańców. Samorządy, z dużym prawdopodobieństwem, będą zmuszone ograniczyć koszty m.in. na inwestycje i usługi społeczne (remonty chodników, budowę nowych i remonty dotychczasowych dróg, oświetlenie ulic itp.). Będzie mniej pieniędzy na oświatę, zajęcia pozalekcyjne, a także na opiekę nad osobami starszymi (DPS-y).
Pogorszenie stanu finansów samorządowych może być jeszcze silniejsze po ujawnieniu się wszystkich skutków zmniejszenia się udziałów samorządów we wpływach z podatku PIT i CIT. Szczególnie widoczne jest to w gwałtownym zmniejszeniu nadwyżki operacyjnej brutto tj. potencjału rozwojowego i netto, czyli możliwości podejmowania nowych inwestycji. Duże znaczenie ma również niedofinansowanie oświaty oraz szybszy niż przyrost dochodów z PIT-u i CIT-u, wzrost wydatków bieżących (ceny energii, materiałów i usług, koszty pracy, w tym wzrost płacy minimalnej).
W obliczu przypadającego w bieżącym roku jubileuszu 30-lecia powstania samorządu terytorialnego w Polsce, apelujemy do Rządu i Parlamentu RP o podjęcie niezbędnych środków zaradczych zmierzających do opracowania niezbędnych systemowych rozwiązań wspierających finansowanie samorządów.
Do pobrania:
