Stanowisko Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Gdańsku z dnia 29 października 2020 r. w sprawie oceny funkcjonowania gospodarki w województwie pomorskim

Polska i Pomorze od lat wykorzystują możliwości wynikające z otwartego dostępu do jednolitego europejskiego rynku. Średnia, w skali Polski pod względem wielkości, gospodarka Województwa Pomorskiego posiada stabilną pozycję i dostarcza 5,8% PKB kraju, co stawia ją na 7 miejscu wśród województw (po: mazowieckim, śląskim, wielkopolskim, dolnośląskim, małopolskim i łódzkim).

Atutem województwa jest nadmorskie położenie i dysponowanie dwoma dużymi portami morskimi. Korytarz Transportowy Bałtyk-Adriatyk, którego kręgosłupem jest autostrada A-1 łączy województwo z europejskim systemem transportowym i włącza je w globalny system oddziaływań i synergii. Staje się to możliwe dzięki wielomiliardowym inwestycjom w sferę portową i transportową, które miały miejsce w ostatnim czasie w Polsce, zwłaszcza w województwie pomorskim. W efekcie, w minionym roku dwa międzynarodowe porty morskie w Gdańsku i Gdyni osiągnęły rekordowe wartości tj. ponad 66 mln ton przeładunków, co stanowi wzrost o 56% w stosunku do roku 2013. Wpływy podatkowe z pomorskich portów to już 8,5% dochodów budżetu państwa. W 2018 r. Port Gdański znalazł się na czwartym miejscu portów bałtyckich pod względem wielkości przeładunków i awansował do pierwszej dwudziestki portów europejskich. Zwłaszcza za sprawą terminala głębokowodnego, który posiada bezpośrednie połączenie z Chinami, rośnie znaczenie pomorskiego hubu kontenerowego w jego rywalizacji z portami Morza Północnego. Port Gdańsk po I półroczu 2020 roku plasuje się na drugiej pozycji w morskim rankingu kontenerowym na Bałtyku.

Pomorska gospodarka jest w dużym stopniu umiędzynarodowiona. Odnotowuje się systematyczny wzrost udziału pomorskiego eksportu w eksporcie krajowym. Region zajmuje 6. miejsce pod względem wartości eksportu na mieszkańca (po województwach: wielkopolskim, dolnośląskim, lubuskim, śląskim i mazowieckim) oraz 5. pod względem udziału eksportu w PKB (po województwach: lubuskim, wielkopolskim, śląskim i dolnośląskim). Niewątpliwie ważną branżą, która decyduje o umiędzynarodowieniu pomorskiej gospodarki jest branża stoczniowa rozwijająca się dzięki budowie/remontom statków, a także rozwojowi technologii offshore. W produkcji jachtów i łodzi motorowych Pomorze odgrywa ważną rolę na świecie (95% tej produkcji trafia na eksport). Słabością pomorskiego eksportu, podobnie jak eksportu całej polskiej gospodarki, jest niski udział produktów zaawansowanych technologicznie. Z tego powodu konieczny jest stały nacisk na wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań, usług i produktów w pomorskich firmach. Celem jest uzyskanie przewagi technologicznej i jakościowej w miejsce obecnie przeważającej przewagi kosztowej, która w miarę zbliżania się do zachodnioeuropejskich standardów życia, wzrostu cen paliw i energii elektrycznej systematycznie zmniejsza się. Wyzwania technologiczne, cyfryzacja produkcji i usług wciąż wymagać będzie podnoszenia kwalifikacji kadr i ich wydajności. Zważywszy na tempo zachodzących zmian coraz większą rolę odgrywać będzie kształcenie ustawiczne oraz pozyskiwanie talentów spoza regionu, a nawet kraju.

Na koniec czerwca 2019 r. liczba podmiotów gospodarki narodowej na Pomorzu wyniosła 303,1 tys., z czego 99% to mikro i małe przedsiębiorstwa (najwięcej w sekcjach: handel, budownictwo, przemysł). Najwyższa koncentracja firm występuje w Trójmieście, które skupia ponad 40% podmiotów. Z kolei największą dynamiką zmian w ostatnich latach charakteryzował się podregion gdański. Na koniec sierpnia 2020 r. liczba podmiotów prowadzących działalność na Pomorzu wzrosła do 314,8 tys. w dalszym ciągu zachowując dominujący udział MŚP.

Stopa bezrobocia w Polsce na koniec sierpnia bieżącego roku wynosiła 6,1%, przy liczbie bezrobotnych 1 027 955. a w województwie pomorskim utrzymywała się na niezmienionym poziomie 5,5%, natomiast w sierpniu nieznacznie wzrosła i wyniosła 5,6% (52,7 tys. osób).

Niewielki wpływ początkowego okresu pandemii w sytuacji kolejnej fali zachorowań oraz zagrożeń dla polskiej gospodarki rysuje przed naszym regionem niekorzystne prognozy. Maleje optymizm polskich, a w tym i pomorskich przedsiębiorców. Koniec okresu ożywienia gospodarczego i pandemia zmieniają perspektywy nie tylko dla naszego regionu.

Województwo Pomorskie w 2020 roku, podobnie jak inne regiony w Polsce, zostało silnie dotknięte skutkami pandemii wirusa Covid-19. Ponad 70% firm uzyskało niższe przychody, niż w analogicznym okresie 2019 r., a tylko niespełna 5% zanotowało ich wzrost. Wyraźnie skutki pandemii odczuły branże „czasu wolnego” (turystyczna, gastronomiczna, eventowa, kultury), logistyka, usługi. W obliczu tego załamania nie dziwi zatem, że nastroje pomorskich przedsiębiorców w II kwartale 2020 r. były złe – najgorsze od 2011 r., od kiedy prowadzone są badania.

Prognozy Międzynarodowego Funduszu Walutowego raportują, że globalny spadek PKB wyniesie w 2020 r. 4,9 proc., czyli o 1,9 pkt. proc. więcej niż prognozowano jeszcze w kwietniu.

Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego PKB Polski spadnie w 2020 r. o 4,6 proc., by w kolejnym roku odbić się o 4,2 proc. Niezależnie od instytucji dokonujących prognoz przed nasza gospodarką są trudne momenty załamania koniunktury i różnie oceniane perspektywy jej odbicia.

Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego w Gdańsku dostrzega, że wszyscy w skali kraju mierzymy się z podobnymi problemami. Wiele firm i instytucji zostało dotkniętych kryzysem. Wiele firm prawdopodobnie zakończy swoją działalność a pracownicy zostaną pozbawieni pracy. W województwie pomorskim zagrożone poza pojedynczymi firmami są całe branże, wiele z nich o kluczowym znaczeniu dla naszego regionu.  Bardzo ważna dla pomorskiego, szeroko rozumiana branża czasu wolnego oraz turystyka biznesowa, zostały szczególnie dotknięte kryzysem i wymagają wzmożonego wsparcia szczebla centralnego.[1]  Niezbędne wsparcie powinno być zaadresowane do szeroko pojętej branży MICE (Meetings, Incentives, Conferences and Exhibitions Industry – turystyka biznesowa) i branży „beauty”. Możliwości pomocy jakimi dysponuje Samorząd Województwa mogą być jedynie dodatkiem do wciąż oczekiwanych systemowych rozwiązań Rządu. Dotychczasowe narzędzia pomocy w postaci serii „Tarcz antykryzysowych”, w perspektywie galopującego wzrostu zachorowań na COVID-19 oraz groźby ponownego zwolnienia gospodarczego, wymagają wzmocnienia interwencji oraz ukierunkowania na te firmy, które znajdują się w dramatycznej sytuacji na skutek tylko i wyłącznie czynników i decyzji zewnętrznych.

Oceniając sytuację w wymienionych branżach jako krytyczną apelujemy o pilne podjęcie działań wspierających, w stosunku do najbardziej potrzebujących firm i branż podejmowanych we współpracy z lokalnymi samorządami i przedsiębiorcami. Z uwagi na ogólna sytuację gospodarczą, zwracamy się również z rekomendacją zawieszenia wprowadzenia w roku 2020 i 2021 dodatkowych obciążeń fiskalnych i biurokratycznych dla firm. Gospodarka przez najbliższe miesiące potrzebuje spokoju i stabilizacji, a przedsiębiorcy i pracownicy muszą poświęcić swoją energię i czas na ratowanie firm i nie powinni być absorbowani biurokracją i wprowadzanymi zmianami.