Stanowisko Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Gdańsku
z dnia 18.03.2022 roku
w sprawie sprawnego wdrożenie przywołanej reformy ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży
Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego w Gdańsku zaniepokojona wydarzeniami w Ukrainie, w związku z trwającą już trzeci rok pandemią COVID-19 oraz w kontekście niepokojących danych epidemiologicznych dotyczących samobójstw wśród dzieci i młodzieży zwraca się prośbą o przyjęcie poniższego stanowiska dotyczącego ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży na terenie województwa pomorskiego.
Od lat podkreśla się, że polska psychiatria dziecięca znajduje się w głębokim kryzysie. Brakuje zarówno lekarzy, jak i miejsc, gdzie najmłodszym mogłaby być niesiona pomoc. Obecnie w Polsce pracuje mniej niż 500 lekarzy specjalistów psychiatrii dzieci i młodzieży. Szacuje się natomiast, że dzieci, które wymagają pomocy psychiatrycznej, w naszym kraju może być około 400 tysięcy.
Niestety w województwie pomorskim sytuacja nie odbiega od trudnej sytuacji w kraju. Mimo wysiłków oraz ponoszonych nakładów finansowych nadal nie są zaspokojone potrzeby zdrowotne dzieci i młodzieży w zakresie zdrowia psychicznego.
Każda choroba, zwłaszcza choroba dziecka, jest tragedią przy czym najbardziej dramatyczna jest sytuacja, w której młody człowiek obiera sobie życie. Samobójstwo jest ostatecznością i odpowiedzią na tragedię, z którą młody człowiek został sam, a pomoc nie przyszła na czas.
Poniżej przedstawiono dane statystyczne dotyczące zamachów samobójczych
w 2020 roku w Polsce.
| Zamachy SAMOBÓJCZE, dane z Komend Wojewódzkich Policji
Rok 2020 |
|||||||
| Komenda | Województwo | Liczba mieszkańców wg. stanu na 31.12 w wieku 0-18 | Liczba mieszkańców wg. stanu na 31.12 w wieku 19+ | Liczba osób w zamachach samobójczych ogółem | Wskaźnik na 10 tys. mieszkańców | Liczba osób w zamachach samobójczych w wieku 0-18 | Wskaźnik na 10 tys. mieszkańców w wieku 0-18 |
| KWP Bydgoszcz | kujawsko – pomorskie | 391 402 | 1 670 540 | 396 | 1,92 | 19 | 0,49 |
| KWP Białystok | podlaskie | 216 503 | 956 783 | 498 | 4,24 | 33 | 1,52 |
| KWP Gdańsk | pomorskie | 487 266 | 1 859 405 | 724 | 3,09 | 84 | 1,72 |
| KWP Gorzów Wlkp. | lubuskie | 191 524 | 815 621 | 315 | 3,13 | 16 | 0,84 |
| KWP Katowice | śląskie | 810 759 | 3 681 571 | 1 709 | 3,80 | 130 | 1,60 |
| KWP Kielce | świętokrzyskie | 212 849 | 1 011 777 | 533 | 4,35 | 36 | 1,69 |
| KWP Kraków | małopolskie | 684 881 | 2 725 560 | 1 148 | 3,37 | 80 | 1,17 |
| KWP Łódź | łódzkie | 437 715 | 2 000 255 | 1 263 | 5,18 | 88 | 2,01 |
| KWP Lublin | lubelskie | 388 332 | 1 706 926 | 626 | 2,99 | 55 | 1,42 |
| KWP Olsztyn | warmińsko – mazurskie | 271 746 | 1 144 749 | 566 | 4,00 | 39 | 1,44 |
| KWP Opole | opolskie | 164 909 | 811 865 | 194 | 1,99 | 15 | 0,91 |
| KWP Poznań | wielkopolskie | 715 240 | 2 781 210 | 746 | 2,13 | 33 | 0,46 |
| KWP Rzeszów | podkarpackie | 406 297 | 1 714 932 | 580 | 2,73 | 43 | 1,06 |
| KWP Szczecin | zachodnio – pomorskie | 305 881 | 1 382 166 | 529 | 3,13 | 38 | 1,24 |
| KSP Warszawa | mazowieckie (liczone jako jedno województwo) | 1 099 472 | 4 325 556 | 548 | 2,22 | 38 | 0,74 |
| KWP Radom | 654 | 43 | |||||
| KWP Wrocław | dolnośląskie | 522 322 | 2 368 999 | 984 | 3,40 | 53 | 1,01 |
| Polska | POLSKA | 7 307 098 | 30 957 915 | 12 013 | 3,14 | 843 | 1,15 |
Województwo pomorskie znajduje się na drugim miejscu, zaraz po województwie łódzkim, o najwyższym wskaźniku tj. 1,72, zamachów samobójczych na 10 tys. mieszkańców w wieku 0-18, natomiast najwięcej prób samobójczych w całej populacji województwa odnotowano w grupie wiekowej 13-18 lat (80 prób). Niestety jest to tendencja wzrostowa, albowiem dane wskazują, iż omawiany wskaźnik w roku 2017 wynosił 1,17 przy 56 próbach.
Należy jednak pamiętać, iż samobójstwom można i należy zapobiegać. Nie tylko ułatwiając dostęp do pomocy psychologicznej czy psychiatrycznej, ale także dzięki edukacji społecznej. Uczymy się, jak udzielać pierwszej pomocy przy wypadku samochodowym czy zawale, tak samo powinniśmy uczyć się udzielania pierwszej pomocy emocjonalnej. Ona też może uratować czyjeś życie.
To duże wyzwanie, bo już pandemia zwiększyła liczbę pacjentów wymagających specjalistycznej opieki psychoterapeutycznej i psychiatrycznej, ale kryzys wywołany atakiem na Ukrainę, może pociągnąć za sobą problemy w obszarze zdrowia psychicznego w sposób przekraczający nasze wyobrażenia.
Dodatkowo, zgodnie z informacjami zawartymi w Mapach Potrzeb Zdrowotnych na Pomorzu wskaźnik liczby pacjentów w wieku 0-18 w opiece psychiatrycznej i leczenia uzależnień na 10 tys. mieszkańców w grupie wiekowej 0-18 lat w 2020 roku, jest wyższy
od analogicznego wskaźnika dla całej Polski.
| Obszar | Populacja
0-18 |
Łączna liczba dzieci i młodzieży w roku 2020 (opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień) | Wskaźnik na 10 tys. mieszkańców |
| pomorskie | 487 266 | 9890 | 202,97 |
| POLSKA | 7 307 098 | 146200 | 200,08 |
W związku z powyższym kluczowe jest, aby w pierwszej kolejności wzmocnić system ochrony zdrowia psychicznego, w centrum którego powinien znaleźć się pacjent i jego potrzeby, ale również zapewnić stabilne funkcjonowanie podmiotów leczniczych udzielających świadczeń z zakresu opieki psychiatrycznej.
Trudna sytuacja w dostępie do świadczeń psychiatrycznych wynika m.in.
z pogarszającego się stanu zdrowia psychicznego Polaków, niezadawalającego tempa wprowadzania reform zarówno w opiece psychiatrycznej osób dorosłych, jak i dzieci i młodzieży, nierównomiernego rozmieszczenia podmiotów leczniczych na terenie województwa. Jednakże kluczowe pozostają braki kadrowe wynikające bezpośrednio
z niskiej wyceny świadczeń oferowanej przez publicznego płatnika.
Rezygnacja kolejnych podmiotów i kolejnych specjalistów z udzielania świadczeń w publicznym systemie na rzecz prywatnej opieki psychiatrycznej jest procesem postępującym coraz szybciej. Niestety często głównym powodem takiej decyzji jest oferujący wyższe uposażenie prywatny sektor ochrony zdrowia.
Obecnie na terenie województwa pomorskiego tylko trzy podmioty oferują pomoc w zakresie stacjonarnej opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży, oferując łącznie 66 łóżek dla najmłodszych pacjentów. Oczywistym jest, iż opieka stacjonarna powinna być ostateczną formą leczenia, niestety w związku z brakiem tak bardzo pożądanej opieki ambulatoryjnej (na terenie województwa pomorskiego świadczenia psychiatryczne ambulatoryjne dla dzieci i młodzieży świadczone są w 11 podmiotach posiadających kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia) nadal trafiają na oddziały stacjonarne, niestety w większości w stanie zagrażającym ich życiu.
Dlatego tak ważne jest, aby zapowiadana od wielu lat reforma opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży, funkcjonowała w ramach trzystopniowego systemu udzielania świadczeń tj. :
1. Ośrodkach środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej dla dzieci
i młodzieży (I poziom referencyjny) ;
2. Centrach Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży (II poziom referencyjny);
3. Ośrodkach wysokospecjalistycznej całodobowej opieki psychiatrycznej (III poziom referencyjny).
W chwili obecnej w kilku powiatach na Pomorzu dzieci i młodzież nadal nie ma bliskiego dostępu do tej formy pomocy oferowanej w ramach Ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży (na terenie województwa obecnie funkcjonują 24 przedmiotowe ośrodki), a także brakuje pozostałych ośrodków II i III stopnia referencyjnego, dlatego tak istotne jest, aby zapowiadana reforma została wprowadzona jak najszybciej w sposób kompleksowy.
