W mijającym roku obserwujemy lawinowy wzrost liczby obcokrajowców starających się
o zatrudnienie na obszarze województwa pomorskiego, w związku z luką na rynku pracy powstałą na skutek niżu demograficznego osób w wieku produkcyjnym oraz emigracją ekonomiczną Polaków na zachód Europy, a także odchodzeniem co miesiąc na emeryturę około tysiąca pracowników. Obrazują to przykładowo takie liczby jak:
- wzrost liczby oświadczeń składanych przez pracodawców do Powiatowych Urzędów Pracy w woj. pomorskim o powierzeniu pracy cudzoziemcowi na okres do 6 miesięcy,
z 5 789 oświadczeń w roku 2014 do 60 457 oświadczeń w roku 2016. - Prawie 4-krotny wzrost ilości wniosków o wydanie zezwolenia na pracę obcokrajowcom kierowanych do Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego z 2,2 tys. w roku 2014 do ponad 9,2 tys. w roku 2016.
- Prawie 3-krotny wzrost zezwoleń na pobyt czasowy, których liczba wzrosła z 2209 w 2014 r. do 6005 w 2016 r.
Wydłużony czas załatwiania spraw zezwoleń na pracę przynosi istotne szkody budowanemu
z sukcesem od lat wizerunkowi regionu o wyjątkowo sprawnym systemie obsługi inwestycji zewnętrznych. Szczególnie istotne jest sprawne pozyskiwanie pracowników o bardzo wysokich kwalifikacjach, od zatrudnienia których uzależniona jest możliwość rozwoju na Pomorzu całych działów, a nawet gałęzi procesów produkcyjnych generujących dodatkowe miejsca pracy, już bezpośrednio dla mieszkańców regionu. Takie osoby, jeśli przebywają w Polsce z wykorzystaniem
3-miesięcznych wiz pobytowych, w przypadku długotrwałych procedur o wydanie zezwolenia na pracę, stawiane są w niezwykle trudnej sytuacji, ryzykując nielegalnym pozostaniem na terenie Polski. Należy wziąć przy tym pod uwagę dbałość o konkurencyjność województwa pomorskiego
w stosunku do innych regionów Polski, gdzie procedury w przedmiotowym zakresie w ciągu ostatniego pół roku wyraźnie się polepszyły.
Właściwym krokiem w kierunku rozwiązania zaistniałych problemów są działania podjęte przez Wojewodę Pomorskiego, aby we współpracy z Wojewódzkim Urzędem Pracy w Gdańsku
i powiatowymi urzędami pracy wskazać listę zawodów deficytowych, w stosunku do których możliwe jest przyjęcie uproszczonych procedur zatrudniania cudzoziemców.
Monitorowanie efektów przyjęcia listy zawodów deficytowych powinno prowadzić do jej okresowego aktualizowania. Niezbędne jest usprawnienie procesu wydawania zezwoleń na zatrudnianie cudzoziemców zarówno w zakresie szybkości obsługiwania interesantów jak i warunków ich pobytu w Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim. Pozytywnie należy ocenić działania podjęte w tej sprawie przez Wojewodę Pomorskiego, miedzy innymi poprzez:
- Reorganizację zasobów kadrowych w Wydziale Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, w celu skierowania dodatkowych osób do obsługi
w sprawach cudzoziemców. Służyć ma temu planowane utworzenie biura w Gdyni, które przejmie część zadań i stanowić będzie dodatkowe wsparcie dla Gdańska. Ponadto z początkiem stycznia 2017 r. rozpoczyna działalność punkt obsługi cudzoziemców i pracodawców zatrudniających cudzoziemców w Delegaturze Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Słupsku. - W trakcie przygotowania jest zarządzenie Wojewody Pomorskiego w sprawie ustalenia kryteriów na wydawanie zezwoleń na pracę cudzoziemcom, które powinno być opublikowane i wejść
w życie na początku 2017 r. Jego wdrożenie powinno w istotny sposób poprawić obsługę interesantów w zakresie wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców już w I kwartale 2017 roku.
Oczekiwanym efektem podejmowanych działań będzie skrócenie czasu załatwiania wniosków
o zezwolenie na pracę na okres powyżej 6 miesięcy do 30 dni (zgodnie z Kodeksem postepowania administracyjnego).
Równolegle, Powiatowy Urząd Pracy w Gdańsku podjął działania na rzecz wsparcia pracodawców zatrudniających cudzoziemców, między innymi tworząc Referat ds. Zatrudnienia Cudzoziemców oraz skracając do 5 dni czas oczekiwania na rejestrację oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi na okres do 6 miesięcy.
Mając na uwadze fakt, że poziom zatrudnienia obcokrajowców w woj. pomorskim będzie rósł z roku na rok, proponuje się rozważyć:
- Wydłużenie do 1 roku możliwości czasu pracy cudzoziemca na tzw. oświadczenie składane przez pracodawcę w urzędzie pracy.
- Bieżące monitorowanie sytuacji w latach przyszłych, tak aby z odpowiednim wyprzedzeniem istniała możliwość podjęcia właściwych działań zaradczych.
- Oddelegowanie 2-3 inspektorów Wydziału do procedowania wniosków dotyczących pracowników wyznaczonych branż priorytetowych, którzy w toku pracy zaznajomiliby się
z tymi sektorami i warunkami w nich panującymi, stając się dedykowanym sprawnym kanałem obsługi.
W nawiązaniu do pkt. 2 i 3 należy zarekomendować skorzystanie z doświadczeń i rozwiązań wypróbowanych w innych regionach kraju, gdzie np. powołano specjalne (międzyinstytucjonalne) zespoły do systematycznego monitorowania sytuacji i wypracowania bardziej sprawnych procedur rozpatrywania wniosków, jak również określono „szybkie ścieżki” dla wyznaczonych branż priorytetowych.
W uzupełnieniu powyższych propozycji należy zarekomendować pilne podjęcie pogłębionej debaty na temat długofalowego wyzwania niedoboru wykwalifikowanych pracowników
w województwie pomorskim. Wyzwania te obejmują zarówno niekorzystne trendy demograficzne, jak również potrzebę przeciwdziałania nadmiernej migracji zarobkowej wykwalifikowanych Pomorzan, przede wszystkim do krajów Europy Zachodniej jak również warunki zatrudniania w Polsce cudzoziemców. Dotyczy to zarówno różnic w kosztach pracy, co stwarza niekorzystne relacje
w zakresie konkurencyjności przedsiębiorstw, jak i nadmiernego opierania konkurencyjności polskich przedsiębiorstw na rynku europejskim na niskich kosztach pracy.
Zatrudnianie cudzoziemców w naszym kraju (w naszym województwie) nie może odbywać się z całkowitym pominięciem zwrócenia uwagi na wymogi bezpieczeństwa, zarówno w zakresie możliwych przestępstw pospolitych, jak i tych, które mają wpływ na bezpieczeństwo państwa.
