Stanowisko dot. gospodarki leśnej prowadzonej na terenie województwa pomorskiego z uwzględnieniem lasów wchodzących w skład Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego

I.   Aspekty organizacyjne, gospodarcze i prawne

Lasy w województwie pomorskim zajmują 36,4% jego obszaru co w skali kraju lokuje województwo na 3 miejscu pod względem lesistości (po województwach lubuskim i podkarpackim).  Lasy zarządzane przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Gdańsku rozciągają się na obszarze województwa pomorskiego, zachodniej część województwa warmińsko-mazurskiego i północnych krańców województwa kujawsko-pomorskiego. Łącznie lasy te zajmują powierzchnię 304 tys. ha. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku, nadzoruje
15 nadleśnictw dzielących się na 279 leśnictw.

Gospodarka leśna prowadzona na tym obszarze realizowana jest w ramach prawnych zawartych w ustawie z dnia 28 września 1991 roku zwanej „ustawą o lasach”. Ustawa ta nakłada na Administrację Lasów Państwowych obowiązek prowadzenia „trwale zrównoważonej gospodarki leśnej„, której zasady określono w Art. 8. w/w ustawy w brzmieniu: Gospodarkę leśną prowadzi się według następujących zasad: 1) powszechnej ochrony lasów; 2) trwałości utrzymania lasów;
3) ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów; 4) powiększania zasobów leśnych.

Potwierdzeniem dobrej jakości gospodarki leśnej prowadzonej przez RDLP w Gdańsku są posiadane przez nią międzynarodowe certyfikaty FSC i PEFC.

II.   Turystyczne wykorzystanie obszarów leśnych.

Tereny leśne województwa pomorskiego wyróżniają się wielkim potencjałem turystycznym. Jest to związane z bliskością morza a także bogactwem przyrodniczym lasów, jezior i rzek. Atrakcyjność turystyczna tych terenów postrzegana jest również przez pryzmat unikatowych walorów naturalnych takich obszarów jak: Puszcza Darżlubska, Półwysep Helski, Mierzeja Wiślana czy Szwajcaria Kaszubska. Infrastruktura turystyczna na terenie RDLP w Gdańsku pozwala na bezpieczne
i efektywne korzystanie z uroków lasów, zapewniając turystom łatwiejszy dostęp do ich najpiękniejszych fragmentów.

Infrastruktura turystyczna na terenie RDLP w Gdańsku:

• Szlaki turystyki pieszej- długość – 1689 km
• Szlaki turystyki rowerowej- długość -2004 km
• Szlaki turystyki konnej-  długość 800 km
• Ścieżki edukacyjne – długość 102 km
• Parkingi i miejsca postoju –   401 sztuki
• Miejsc wypoczynku (wiaty, ławki) – 130 szt.
• Miejsc piknikowych – 46 szt.
• Miejsc biwakowych – 37 szt.
• Szlaki Nordic Walking – 504 km

III. Gospodarka leśna prowadzona w lasach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego (TPK) jako przykład realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju.

Lasy TPK stanowią w przybliżeniu ok. 4% lasów zarządzanych przez RDLP w Gdańsku. Równocześnie w ich bezpośrednim sąsiedztwie mieszka ok. 32% wszystkich mieszkańców Województwa Pomorskiego. Głownie są to mieszkańcy Trójmiasta. Formalnie Lasy te od 1945 r. wchodzą w skład Nadleśnictwa Gdańsk, które z mocy ustawy prowadzi na tym terenie trwale zrównoważoną gospodarkę leśną opartą na zasadach omówionych wyżej. Specyficzne położenie tych lasów, ich atrakcyjność i powszechna dostępność, a także odpowiedni stan zdrowotny oraz sposób zagospodarowania uwzgledniający ruch turystyczny na tym terenie z jednej strony, z drugiej zaś rosnąca troska o własne zdrowie i preferowanie aktywnego wypoczynku przez społeczeństwo sprawiają, że z roku na rok zwiększa się ilość mieszkańców pragnących w sposób aktywny korzystać z dobrodziejstw jakie dają Lasy TKP. Imprezy sportowe organizowane na tym terenie:

• w roku 2014   – 70 imprez sportowych, 14 700 uczestników;
• w 2015 już 88 imprez sportowych, 22 400 uczestników.

Lasy TPK mają dla mieszkańców Trójmiasta wyjątkowe znaczenie, dlatego tak ważne jest utrzymywanie ich stabilności, stanu zdrowotnego oraz różnorodności gatunkowej na możliwie najwyższym poziomie co przekłada się na zapewnienie bezpieczeństwa osób odwiedzających las. Jednym ze sposobów realizacji tego zadania jest wspomniane wyżej prowadzenie w lasach TPK trwale zrównoważonej gospodarki leśnej. Skuteczność realizacji ustawowych założeń prowadzenia takiej gospodarki obrazują następujące wyniki:

• zwiększono zasobność drzewostanów. Przeciętny zapas drewna w 1946 r. szacowano na 130 m3 na 1 hektarze, dzisiaj wynosi ok. 358 m3 (Polska – 266);

•    zwiększono średni wiek drzew w Nadleśnictwie do 90 lat (Polska – 58 lat);

•    ilość pozyskiwanego drewna ograniczono do 68% rocznego przyrostu;

•    prognozowany średni wiek lasu ogółem w Nadleśnictwie w 2024 wyniesie 96 lat;

•    prognozowany wiek drzew w Las Oliwski z 97 lat w chwili obecnej wzrośnie w roku 2024 do 103 lat;

•  w okresie 10 lat zmniejszono ilość gatunków iglastych (głownie Sosna) z 63 do 56%  a zwiększono udział gat. liściastych z 37 do 43,7 %.

Jednak mimo tych osiągnięć wydaje się konieczne takie zmodyfikowanie działań gospodarczych prowadzonych w tym obszarze, aby w jak największym stopniu uwzględniały one oczekiwania społeczne a także minimalizowały niedogodności wynikające z ich prowadzenia. Tylko wówczas osiągnięty zostanie kompromis zapewniający równoważenie wielu funkcji lasu.

Odpowiadając na oczekiwania społeczne dotyczące sposobu prowadzenia gospodarki leśnej
w tym newralgicznym obszarze, RDLP w Gdańsku samodzielnie oraz wspólnie z partnerami społecznymi i instytucjonalnymi, podejmuje szereg działań zmierzających do łagodzenia skutków prowadzonej gospodarki leśnej oraz rozwiązania problemu narastającego ruchu turystycznego wywierającego coraz większy wpływ na funkcjonowanie ekosystemu leśnego TPK. Biorąc pod uwagę zaniepokojenie społeczeństwa, jakie wywołują prace leśne Dyrektor RDLP w Gdańsku powołał zespół roboczy ds. opracowania zmodyfikowanych zasad prowadzenia gospodarki leśnej w tym obszarze.
W ramach tego opracowania wdrożone zostaną sposoby systematycznych kontaktów oraz komunikowania z lokalną społecznością celów i zakresu prowadzonych prac tak aby w możliwie szerokim zakresie uwzględniać wnioski zgłaszane przez te społeczności. Zmodyfikowaniu ulegną tablice informacyjne rozmieszczone na drogach leśnych. Opracowane zostaną procedury zmierzające do szybkiego porządkowania powierzchni roboczych (np.: usuwanie gałęzi z dróg i ścieżek leśnych) oraz remontu dróg. Analizie poddane zostaną lokalizacje oraz kumulowanie w czasie i przestrzeni powierzchni cięć tak aby minimalizować ich wpływ na płynność i komfort ruchu turystycznego. Wzmocnieniu ulegnie nadzór Służby Leśnej nad jakością wykonywanych prac leśnych. Wyniki prac tego zespołu zostaną zaprezentowane opinii społecznej na przełomie kwietnia i maja br.

Miasto Gdańsk razem z Nadleśnictwem Gdańsk i w porozumieniu z Zarządem Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego (TPK) zamierza zagospodarować wybrane wejścia do lasów TPK. W tym celu powstaje koncepcja zagospodarowania dziesięciu wybranych obszarów leżących na styku miasta
i lasów TPK, miejsc postrzeganych przez mieszkańców jako atrakcyjne. Celem tej Koncepcji jest wypracowanie kompromisu, który zapewni jednocześnie możliwość użytkowania tych terenów przez mieszkańców oraz ich ochronę. W ramach Koncepcji proponuje się wytycznie trasy pieszej łączącej południowe fragmenty TPK w rejonie Kiełpinka z miejscem w rejonie Stawu Młyńskiego w Oliwie, powiązaną ze wszystkimi wybranymi wejściami do lasu. Aby zagospodarowanie wejść odpowiadało potrzebom i oczekiwaniom mieszkańców Biuro Rozwoju Gdańska w maju 2015 roku rozpoczęło proces konsultacji publicznych tego projektu[1].

W dniu 21 października 2015 r. pomiędzy Województwem Pomorskim reprezentowanym przez Marszałka Województwa, a RDLP w Gdańsku podpisane zostało porozumienie w sprawie współpracy w zakresie działań mających na celu zrównoważony rozwój lasów Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. W preambule do tego porozumienia czytamy: ,,Lasy Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, ze względu na swoje położenie w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji miejskiej, stanowią zielone płuca Trójmiasta. Są one niezwykle cenionym miejscem rekreacji i wypoczynku nie tylko dla mieszkańców Trójmiasta, ale dla całego regionu Pomorza. Są także lasami gospodarczymi na terenie, których realizowana jest zrównoważona gospodarka leśna, pełniąca szczególną rolę dla rozwoju regionu. Mając na względzie potrzebę osiągnięcia kompromisu pomiędzy wszystkimi funkcjami jakie pełnią te lasy w celu jego zachowania dla przyszłych pokoleń zasadnym jest zawarcie niniejszego porozumienia”.

Należy przyjąć, iż konsekwentna realizacja przyjętych planów i wzajemnych zobowiązań                             w połączeniu z wypracowanymi wspólnie zasadami komunikowania i podnoszenia świadomości społecznej wokół tych tematów, przy jednoczesnym odrzuceniu skrajnych rozwiązań, doprowadzi do kompromisu będącego podstawą zachowania tych obszarów w niepogorszonym stanie ku pożytkowi obecnego i przyszłych pokoleń korzystających z dobrodziejstw lasów TPK.

Równocześnie należy stwierdzić, że działalność Lasów Państwowych prowadzona zgodnie z literą obowiązującego prawa zapewnia ciągłość pełnienia przez lasy TPK ważnych funkcji dla społeczeństwa w perspektywie kolejnych dziesięcioleci. Mimo dużych walorów przyrodniczych, las ten jest poddawany coraz silniejszej presji ze strony człowieka, a w związku z tym wymaga rozsądnego i profesjonalnego zagospodarowania.

Gwarantem stabilnej i przewidywalnej przyszłości lasów TPK jest kontynuowanie przez Lasy Państwowe prowadzenia w tym obszarze trwale zrównoważonej gospodarki leśnej oraz partycypacyjny udział w jej prowadzeniu społeczności lokalnej. Kompromis pomiędzy sferą gospodarczą, a potrzebami społecznymi wykorzystywania walorów rekreacyjnych zdrowotnych tych lasów stanowi zobowiązanie dla wszystkich stron, które w sposób odpowiedzialny myślą o ich przyszłości.